Bij de Russische traditie van winterzwemmen en koudetraining hebben gezondheid en veiligheid hoogste prioriteit. De ambitie om lang in het water te verblijven wordt als valkuil beschouwd. Zelfs even dompelen in ijswater heeft namelijk al groot helend effect. De essentie zit in een koude impuls op de huid terwijl de kern warm blijft. Bij de Walrusclub krijgen beginners een intake en worden veiligheidsregels en mogelijke contra-indicaties zoals hartklachten, nier-blaasklachten en epilepsie doorgenomen. Gezonde zwemtijden zijn belangrijk om mee te geven want de neiging is om te overdrijven. Bij Walrusclubs in Rusland geldt een zwemtijd in ijswater van maximaal 1 minuut. Binnen die minuut vinden alle gezondheidseffecten plaats. Na die minuut begint de kern teveel af te koelen en komen risico’s voor je gezondheid in beeld. De zwemtijd hangt niet alleen af van de watertemperatuur maar ook van je constitutie ofwel lichaamstype. Evenals de Tibetaanse geneeskunde en Ayurveda maken we onderscheid in de drie lichaamstypen lucht-, vuur- en aarde/water. Wij hebben ze met een knipoog respectievelijk pinguïn, zeehond en walrus genoemd. De pinguïn is een koukleum en de zeehond en walrus kunnen de kou veel beter verdragen. Dat is een gegeven waar je rekening mee moet houden.
Kenmerkend voor koudetraining uit Rusland is het grote belang van een warm lichaam voordat je de kou in gaat. Ofwel via een fysieke warming-up of met behulp van sauna. In Nederland wordt nu vaak gedacht dat een ademhalingsoefening voldoende is, maar vergeet je lichaam niet! Je lichaam moet goed warm en doorbloed zijn voordat je het koude water in stapt. Met een onvoorbereid lichaam ijskoud water betreden is een grote klap voor je hart. Je kunt het moment in ijswater als een flinke sprint beschouwen. Hart en bloedvaten moeten worden geactiveerd net zoals bij elke sportprestatie.
Het geheim van gezonde koudetraining is de juiste dosis. IJswater is helend in de juiste dosis. Een overdosis wordt vergif. Sebastiaan Kneipp schreef treffend over teveel kou dat het ‘uitteert’. Hoe weet je of jouw dosis kou gezond was? Dat voel je niet in het water want kou verdoofd. Daarom zul je elke keer na afloop goed moeten navoelen. Wordt je snel warm en ben je energiek na afloop, dan was de dosis gezond. Blijf je lang rillen en wordt je moeilijk warm dan was de dosis te hoog en kun je de zwemtijd volgende keer bijstellen.
Walrussen houden van zwemmen. Zodra je beweegt is de koudestress en daarmee het gezondheidseffect groter. Wanneer je stil gaat zitten houd je het langer vol omdat er een grenslaagje warmte om de huid blijft zitten. Bij de Russische traditie is lang volhouden uit den boze en gaat het uitsluitend om de gezondheid. En dan kun je beter bewegen omdat de impact van de kou in die korte zwemtijd veel groter is.
Mildheid en geleidelijkheid zijn essentieel wanneer je kou voor je gezondheid gaat inzetten. Dat klinkt tegenstrijdig bij zoiets heftigs als koudetraining. Juist omdat kou zo’n grote impact heeft kun je razendsnel over je grenzen gaan. Dan is een kleine dosis kou zeer belangrijk. Daarnaast benadrukken ze in Rusland altijd het principe van geleidelijkheid. Zorg voor een geleidelijke overgang door al in de nazomer te starten met openwaterzwemmen. En zorg tijdens een koudetraining voor geleidelijke overgangen door een warming-up te doen en het water in te lopen in plaats van springen.
Er zijn vijf traditionele methoden van koudetraining in Rusland. Ze praten overigens niet over koudetraining maar over ‘harding’. Ten eerste is er contrastharding in de banja (sauna). Ten tweede is de emmergieting de meest toegepaste methode in Rusland. Dit wordt veelal s’ochtends vroeg direct na het opstaan gedaan. Ten derde noemen ze sporten in zwemkleding tijdens vorst een ‘luchtdouche’. Ten vierde is er een eeuwenoude traditie van driemaal dompelen. Russisch orthodoxen slaan daarbij driemaal een kruis. Ten vijfde het ‘walrussen’ ofwel ijszwemmen in een wak.

© Ewout Staartjes | Winterzwemmen.nl