‘Daar word je hard van’ – het klinkt misschien wat streng, maar het is een treffende uitspraak in de context van koudetraining. In het Russisch wordt koudetraining zelfs aangeduid met harding, ofwel koudeharding. Het woord is afgeleid van het harden van staal, maar is net zo toepasselijk voor onze geest en ons lichaam. Bij het harden van staal wordt het eerst geleidelijk verhit, om vervolgens met een korte koeling de juiste hardheid te verkrijgen. Niet te lang koelen, want dan wordt het staal te hard en brokkelt het af. De dosering bepaalt het succes. De beste kwaliteit staal is zowel hard als buigzaam.

Afgelopen winter gaf ik een duolezing in Amsterdam, samen met een voormalig frontsoldaat uit Oekraïne. Mijn verhaal ging over gezonde harding, het zijne over de ‘verharding’ aan het front. Weerbaar worden versus afbrokkelen en breken. IJskoud tegenover ijzingwekkend. Twee extremen, en daarmee symbolisch voor winterzwemmen. De impact van ijswater op ons warmbloedige lichaam is namelijk enorm. In een mum van tijd glijden we weg van een gezonde dosis naar een overdosis. We raken dan verhard — letterlijk zelfs — want de celwand verstijft. Dat kun je duidelijk voelen wanneer je te lang in koud water hebt gezwommen: de huid staat strak en de spieren worden stijf. Geen probleem als het bij een enkele keer blijft, maar bij structurele overbelasting wordt die verharding een blijvend proces. Een gehard lichaam moet ook weer kunnen verzachten. Goed doseren vraagt om een groot lichaamsbewustzijn. Het is een ambacht.

Ewout Staartjes